31 Οκτ 2009

Η "Φάμπρικα" στις Στενιές

Λίγα χιλιόμετρα από τη χώρα της Άνδρου, στο χωριό Στενιές, ανάμεσα σε ένα υπέροχο φυσικό τοπίο, βρίσκεται ένα δείγμα της βιομηχανικής ιστορίας της Άνδρου. Πρόκειται για το εγκαταλελειμμένο σήμερα εργοστάσιο επεξεργασίας σιτηρών, το οποίο είναι γνωστό στους ντόπιους με το όνομα «Φάμπρικα».

Το εργοστάσιο χτίστηκε το 1870 από τον Κ. Εμπειρίκο, ο οποίος χρησιμοποίησε τον υδάτινο πλούτο του νησιού ως κινητήρια δύναμη για το άλεσμα των σιτηρών. Έτσι παράγγειλε μια ειδικά διαμορφωμένη ρόδα που λειτούργησε με τη δύναμη και όχι με την πίεση του νερού.

Τα σιτηρά έρχονταν από την Μαύρη θάλασσα, με αντάλλαγμα λεμόνια και μετά την επεξεργασία τους έφευγαν για τις κατά τόπους αγορές. Αργότερα επεκτάθηκε ο κύκλος των εργασιών και στην παρασκευή ζυμαρικών.

Οι μεγάλοι υδρόμυλοι του Πειραιά, οι απαιτήσεις των καιρών που ολοένα αυξάνονταν σε συνδυασμό με την απουσία οδικού δικτύου (τα ζώα εξακολουθούσαν να είναι το κύριο μέσο μεταφοράς) οδήγησαν στο κλείσιμο του εργοστασίου το 1930. Στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου πολέμου με άλλον ιδιοκτήτη από την ίδια όμως οικογένεια, το εργοστάσιο επαναλειτούργησε για να καλύψει τις ανάγκες του τοπικού πληθυσμού σε αλεύρι.

Σήμερα ότι απόμεινε από το εργοστάσιο ανήκει στην οικογένεια Γουλανδρή. Κάποια στιγμή κάηκε και λεηλατήθηκε από τους κατοίκους της περιοχής.

Στο ερειπωμένο κτίριο διασώζεται ακέραιη η μεγάλη ρόδα του νερόμυλου, υπολείμματα του κεντρικού άξονα και των συστημάτων μετάδοσης της κίνησης με τους οδοντωτούς τροχούς και τα τέσσερα ζεύγη μυλόλιθων με τις σιδερένιες βάσεις τους.